Rdza brunatna w uprawie żyta

(Puccinia recondita f. sp. recondita)

Znaczenie

Najważniejsza choroba w uprawie żyta to rdza brunatna. Nawet gdy występuje w późnym etapie rozwoju, może prowadzić do ogromnych strat plonów. Oprócz plonu ziarna (liczba ziaren z kłosa i masa tysiąca ziaren), zakażenie rdzą brunatną pogarsza również jakość ziarna, na przykład poprzez zmniejszenie zawartości białka. Jesienne infekcje zmniejszają odporność na zimowanie i zwiększają podatność na infekcje wtórne.

Główne objawy

Rdzawo-brązowe, owalne kropki zawierające w środku proszek (zawierający uredospory) występują na górnej stronie liścia, a w pewnym stopniu również na osłonach liści, źdźbłach i plewach. Kropki rdzy brunatnej są często otoczone jaśniejszą obwódką. Tuż przed dojrzewaniem tworzą się ciemniejsze spory zimowe (teleutospory), które są rozproszone i przykryte epidermą liścia. Rdza brunatna wymaga żywej rośliny gospodarza przez cały rok w celu odżywiania i namnażania się. Patogen zimuje w postaci grzybni lub uredospor na samosiewach lub zbożach ozimych. Aby zakażenie mogło się rozprzestrzeniać, rdza brunatna wymaga dużej ilości ciepła i wilgoci. Słoneczne dni o temperaturze 20–26°C i ciepłe noce (15°C), gdy powstaje rosa lub obecne są wieczorne opady, są idealne do rozwoju. Czas pokolenia od początku zakażenia do utworzenia się uredospor u wrażliwych gatunków to 140 stopnio-dni, tj. przy średniej temperaturze 15°C nowe pokolenie zarodników pojawia się zaledwie po dziewięciu dniach.